Venerologija
Venerologija se bavi istraživanjem, dijagnostikom i liječenjem spolnih bolesti. Spolne bolesti ne prenose se isključivo spolnim kontaktom, nego i doticanjem bolesnika i inficiranih predmeta, a rjeđe putem krvi te s majke na dijete u trudnoći i tijekom poroda. Simptomatologija spolnih bolesti nije uvijek nužno vezana uz promjene na spolnom organu. Promjene se mogu pojaviti i na ostaloj koži i sluznicama, koje mogu biti ulazno mjesto infekcije ili su promjene kože i sluznica dio kliničke slike sistemske bolesti koja se manifestira poremećajem funkcije različitih organskih sustava.
Liječimo sljedeće venerološke bolesti:
- pregled anogenitalne regije
- dijagnostika i liječenje infekcije uzrokovane virusima (HPV, Herpes simplex virus)
- dijagnostika i liječenje infekcije uzrokovane bakterijama (Chlamydia trachomatis, Ureaplasma urealyticum, Mycoplasma hominis, Neisseria gonorrhoeae, Treponema pallidum)
Dermatološki pregled anogenitalne regije
Kompletan dermatološki pregled prema potrebi uključuje i pregled kože u području genitalne i perianalne regije. Poremećaji kože genitalne regije vrlo su česti te najčešće praćeni neugodnim subjektivnim simpotomima poput svrbeža ili pečenja koje može dovesti do otežanog svakodnevnog fukcioniranja osobe i njezinih međuljudskih odnosa. Ima različitih bolesti anogenitalne regije od kojih su neke fiziološke pojave, dok se neke pojavljuju u sklopu upalnih kožnih bolesti kao što su psorijaza, lichen ili kontaktni dermatitis. Također je moguća pojava akutnih i kroničnih uplanih stanja kao balanitis ili vulvitis koji mogu biti bakterijske, virusne ili gljivične etiologije. Pri sumnji na spolno prenosive infekcije, prema potrebi se indicira odgovarajuća obrada u svrhu potvrde dijaganoze.
Svrbež genitalne regije u muškaraca najčešće je uzrokovan:
- pruritusom ani – svrbež anusa
- balanitisom – upala glavića penisa
- dermatitisom (ekcem) u sklopu bolesti kao što su:
- lichen simplex (dermatitis zbog lokaliziranog odgovora na svrbež (češanje) svrbež koji rezultira zadebljanom kožom na skrotumu)
- atopijski dermatitis
- iritativni kontaktni dermatitis (zbog vlažnosti, inkontinencije, snažnog čišćenja) najčešći je uzrok nespecifičnog balanitisa
- intertrigo (u kožnim naborima)
- alergijski kontaktni dermatitis (najčešće zbog mirisa, konzervansa ili gume)
Genitalna bol kod muškaraca se pojavljuje radi:
- balanitisa – upala glavića penisa
- Behcetove bolesti
- Crohnove bolesti – može uzrokovati oticanje, čireve i granulome
- u odsutnosti primarnog kožnog problema – zahvaćeno područje često je crvenije od okolne kože
- erozivnog lichen planusa – koji često zahvaća i sluznicu usne šupljine
- fiksnog medikamentoznog osipa
- lichen sclerosusa
- kroničnog balanitisa plazma stanica – Zoon balanitis
- sindroma uklještenja pudendalnog živca
Svrbež genitalne regije u žena najčešće je uzrokovan:
- pruritusom ani – svrbež anusa
- vulvitisom – upala vulve
- dermatitis (ekcem) u sklopu bolesti kao što su:
- lichen simplex (dermatitis zbog lokaliziranog odgovora na svrbež (češanje) svrbež koji rezultira zadebljanom kožom na velikim usnama)
- atopijski dermatitis (ekcem)
- iritativni kontaktni dermatitis (od vlage, inkontinencije, snažnog čišćenja, dermatitis povezan s inkontinencijom – najčešći uzrok vulvitisa)
- intertrigo (u kožnim naborima)
- alergijski kontaktni dermatitis (najčešće zbog mirisa, konzervansa ili gume)
- psorijaza (uporne, dobro definirane, crvene, ljuskave ili vlažne lezije)
- lichen sclerosus (bijele lezije uz atrofiju i/ili sklerozu)
- lichen planus
Genitalna bol u žena posljedica je:
- dispareunije – bolan sekualni odnos
- atrofičnogvulvovaginitisa
- akutne rekurentne genitalne ulceracije
- Behcetove bolesti
- erozivnog lichen planusa – koji često zahvaća i sluznicu usne šupljine
- kroničnog vulvitisa plazma stanica – Zoon vulvitis
- fiksnog medikamentoznog osipa
- Crohnove bolesti – može uzrokovati oticanje, čireve i granulome
- sindroma uklještenja pudendalnog živca
- spazama mišića zdjelice
- vulvodinije – bolnost vulve bez pronađenog uzroka
Pregled anogenitalne regije uključuje i pregled vanjskog otvora vagine. U slučaju pojave vaginalnog isjetka, najčešće se pomišlja na:
- vaginitis uzrokovan bakterijama, virusima ili gljivicama
- spolno prenosive infekcije
Infekcije uzrokovane bakterijama, gljivicama, virusima i parazitima
Infekcije kože anogenitalne regije koje se ne prenose spolnim putem uključuju infekcije uzrokovane bakterijama, gljivicama, virusima i parazitima.
Bakterijske infekcije
Bakterijske infekcije kože uključuju:
- folikulitis i furunkul (površinska i duboka infekcija folikula dlake)
- impetigo
- eritrazma – hiperpigmentirana žarišta na unutarnjoj strani bedara
- tuberkuloza – rijetko
- bakterijska vaginoza
Gljivične infekcije
Gljivične infekcije kože uključuju:
- tinea cruris (Jock itch)
- vulvovaginalna kandidijaza (soor)
Virusne infekcije
Virusne infekcije kože uključuju:
- genitalni herpes – najčešći uzrok ponavljajućih mjehurića ili ranica
- genitalne bradavice – najčešći uzrok papula u ovoj regiji
- herpes zoster
- molluscum contagiosum
Infestacije
Genitalna i pubična regija su također učestalo mjesto pojave nekih parazitoza kao što su:
- stidne uši
- svrab
- amebijaza
- lišmanijaza
Spolno prenosive infekcije
Neke od važnijih spolno prenosivih infekcija (STD) uključuju:
- sifilis
- gonoreju
- Lymphogranuloma venereum
- Ulcus molle (”meki čir”)
- Granuloma inguinale (donovanoza)
- trihomonijazu
- genitalni herpes
- genitalne bradavice (HPV virus)
- molluscum contagiosum
Osim navedenih poremećaja kože anogenitalne regije, još neke od mogućih kliničkih nalaza su:
- angiokeratomi – dobroćudne crvene/ljubičaste papule koje odgovaraju angiomima
- Hidradenitis suppurativa – upalni nodusi u kožnim naborima
- Hailey Hailey – mjehurići (vezikule) u kožnim naborima
- epidermalne ciste
- intraepitelna neoplazija vulve ili VIN – karcinom pločastih stanica vulve in situ, što uključuje bowenoidnu papulozu
- penilna intraepitelna neoplazija ili PIN – karcinom skvamoznih stanica penisa in situ, Bowenova bolest penisa, eritroplazija Quyerat
- analna intraepitelna neoplazija ili AIN – analni karcinom skvamoznih stanica in situ
- invazivni karcinom skvamoznih stanica uključujući rak vulve i rak anusa koji može nastati iz genitalnih bradaica ili kroničnih bolesti kao lichen sclerosus ili lichen planus
- ekstramamarna Pagetova bolest
- genitalne melanotične mrlje ili melanoza – bezopasne smeđe mrlje u kojima ima više pigmenta u stanicama kože
- melanom sluznice – rijedak oblik maligne proliferacije pigmentnih stanica
- pearly penile papules – fiziološko stanje
- Peyronijeva bolest
Kako se postavi dijagnoza određenog genitalnog poremećaja?
U ciju postavljanje isprave dijagnoze radi se kompletan dermatovenerološki pregled (pregled cijele kože uključujući anogenitalnu regiju). U slučaju potrebe dodatne dijagnostiče obrade moguće je učiniti:
- bris kožnih promjena, uretre ili vagine za mikrobiološku obradu
- krvne pretrage
- biopsija kože – uzorak kože koji se šalje na patohistološku analizu
Kako se liječe genitalni poremećaji?
Liječenje je personalizirano s obzirom na klinički nalaz, postavljenu dijagnozu te preporučenih smjernica za ciljeno liječenje. S obzirom na delikatno područje kože, svaki protkol liječenja se prema potrebi modificira u svrhu postizanja najboljeg terapijskog učinka uz što bolju prezervaciju okolnog zdravog tkiva.
